Tim Brinkof
M Ö 5500 ile 2750 yılları ortasında günümüzde Romanya Moldova ve Ukrayna ülkelerini Ataşehir escort bayan içine alan topraklar Cucuteni Tripoli kültürü diye bilinen bir küme topluluk tarafından kullanılıyordu Komşu Mezopotamya bölgesindeki Sümerler kadar düzgün bilinmese de Cucuteni Tripoli Avrupa nın bilinen en eski topluluklarından
Karpat Escort Ümraniye Dağları ile Dinyeper ve Dinyester ırmakları ortasında yaşamış olan ve ismini sırasıyla Romanya ve Ukrayna da bulunan iki hafriyat alanından alan Cucuteni Tripoli kendi periyoduna nazaran çok gelişmişti Buğday arpa Bostancı escort ve baklagiller yetiştirdiler renkli kil çömlek ve biblolar pişirmek gayesiyle büyük fırınlar inşa ettiler ve bakırdan yapılma takılar kullanıyorlardı Etkileyici yapılarını inşa etmek gayesiyle ağaç keserken kullandıkları baltaları da bakırdan yapılmıştı Kurutulmuş kil kullanarak ahşap çerçeveleri güçlendiren Cucuteni Tripoli neredeyse iki basketbol alanı büyüklüğünde çok katlı ve yüzeyli dünyanın en büyük binalarından bir kısmını inşa etmeyi başardı
Cucuteni Tripoli yapıları yüzlerce yıldan beridir arkeologları şaşırtmayı sürdürüyor Bunun sebebi yapıların büyüklüğünden fazla kendine has biçimde korunan durumları bahsi geçen daha yakından incelendiğinde kültürün hassasiyetle planladığı yerleşim ünitelerinin her 60 ilâ 80 yılda bir gizemli biçimde tekraren yakıldığını gözler önüne seren bir durum
YANMIŞ KONUT UFKU
Cucuteni Tripoli izlerini ateşle bırakan yegâne tarih öncesi kültür değildi Neolitik Orta ve Doğu Avrupa da meskenler o denli sık yanmış üzere görünüyor ki olgunun akademik bir ismi bile var Yanmış mesken ufku İsim İngiliz Amerikalı arkeolog Ruth Tringhambu tarafından icat edildi ve Romanya Moldova ve Ukrayna ya ilaveten günümüz Sırbistan Hırvatistan Bulgaristan ve Macaristan ının Criş Starčevo Dudești ve Vinča toplumlarının ömrünü sürdürdüğü bölgeleri içine alan bir alanı tanımlıyor
Yanmış konut ufkunun genişliğinden daha büyüleyici olan konu yer altında yatanlar Uzun vakitten beridir yangınların yıldırım düşmesi ya da düşman saldırısı üzere daha alışılmış sebeplerle başladığı düşünülüyordu Bu özellikle tarih öncesi yapıların büyük kısmının tahıl ve dokumacılık üzere ziyadesiyle yanıcı unsurlarla dolu olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu makul bir varsayım olabilir Tüm bunlar ortadayken neden biri kendi mülkünü kasıtlı biçimde kül eder ki
Şeytanın avukatını oynayan araştırmacılar şaşırtan seviyede güzel sebepler keşfettiler Sırbistanlı bir arkeolog olan Mirjana Stevanoviç yanmış mesken ufkunun içinde yer alan yapıların büyük ihtimalle sembolik nitelikteki sebeplerle kasıtlı biçimde yakılarak yok edildiğini savunuyor Yayınladığı araştırma Cucuteni Tripoli kültürünün Tripoli kısmını araştıran çığır açıcı bir bilim insanı olan Vikentiy Khvoyka nın içinde yaşayanlar öldüğünde konutların yakıldığını ve buraları canlıların konutlarından ölülerin evleri diye isimlendirdiği şeye dönüştürdüğünü savunan çalışmalarına atıfta bulunuyor Tringham da uygulamanın olası kültürel değeriyle ilgileniyordu ve mevzuya ait 1994 tarihli makalesinin bir kısmını berbat niyetli bir aileye gelin olduktan sonra kayınvalidesinin mülkünün küle dönüşmesini izlemekten zevk alan bir Vinča bayanının kurgusal fakat akla yatkın kıssasına adamıştı
Rus arkeolog Evgeniy Yuryevich Krichevski ise daha pragmatik bir görüşü benimsiyor Doğu Avrupa da yaşayan tarih öncesi halkların binalarını yok etmekten fazla güçlendirdiklerini savunuyor Ona kalırsa alevlerin yarattığı ısı kille kaplı duvarları sert seramikten bir yüzeye dönüştürürken yayılan duman ömür alanını dezenfekte ediyordu Daha yeni araştırmalar daha pragmatik bir yaklaşım benimseyerek antik yapıların aslında yeni binalara yer açmak emeliyle yakıldığını savunuyor
GEÇMİŞİ TEKRAR İNŞA ETMEK
Bu teorileri test etmek için birçok hafriyat alanının kendisine has birkaç yol mevcut 2022 yılında Macar arkeologlar ve müdafaa görevlilerinden oluşan bir grup Budapeşte yakınlarındaki bir bölgeden alınan toprak ve bitki örneklerini inceleyerek yanmış mesken ufkunun yapısını daha detaylı biçimde anlamaya çalıştı Bölgede gerçekleştiği bilinen ve Százhalombatta Földvár diye anılan üç yangın olayından ikisi kasıtlı biçimde başlatılmış üzere görünüyor
Arkeolog Arthur Bankoff ve Frederik Winter daha farklı bir yönelim sergilediler İkili 1977 yılında daha sonraları Yugoslavya nın bir kesimi olan Sırbistan daki Aşağı Morava Irmağı Vadisi nde yer alan harabeye dönmüş bir köy meskeni satın aldı Arkeologlar yanmış konut ufkundaki yapılarla tıpkı gereçten inşa edilmiş olan yapıyı yine inşa etmektense ateşe verdiklerinde neler olacağını görmek istediler Ahşap çatı çökerken meskenin kille sıvanmış duvarları şaşırtan bir formda sağlam kaldı Bu deneyin devasa ölçüde yakıt gerektirmesinin yanı sıra tarih öncesi yangınların kazadan fazla kasıtlı biçimde çıkarıldığını ortaya koyuyor
Öte yandan bilim uğruna yangın çıkaran yegâne araştırmacılar Bankoff ve Winter değil 2018 yılında Ukraynalı ve İngiliz arkeologlardan oluşan bir takım tarihi örneğe uygun iki yapıyı yaktı Bu deney kısmen farklıydı çünkü evvelden var olan bir konut edinmek yerine yapılar Cucuteni Tripoli kültürüne uygun biçimde sıfırdan inşa edildi Buna rağmen sonuçlar neredeyse birebirdi Her iki binanın duvarları da araştırmacıların içlerine yerleştirdikleri çeşitli kil kaplar ve figürinler üzere sağlam kaldı Buna ek olarak her iki yangın da etrafa yayılmadı ve bu durum uygulamanın inançlı ve denetim edilebilir olduğunu gözler önüne serdi
Araştırmacılar kalıntılarda kaydedilen azamî sıcaklıklara ulaşmak hedefiyle tarih öncesi insanların kullanmış olması gereken yakıt ölçüsüne da hayran kaldılar Daha detaylı söylersek her bir katlı bina için 130 dan fazla ağaca denk yakacak oduna ve iki katlı binalar için yakılacak 250 ağaca muhtaçlık duymuş olmalıydılar Hasebiyle 100 haneden meydana gelen bir yerleşim ünitesi şaşırtan biçimde 10 kilometrekarelik bir ormana muhtaçlık duyacaktı Araştırmacılar bu durumun sadece yanmış konut ufkunun öncelikle savaş orman yangınları ya da öteki afetlerle izah edilebileceği ihtimalini dışlamakla kalmayıp birebir vakitte tarih öncesi araştırmacılarının bu antik kültürlerin ulaşabildiği lojistik muvaffakiyetleri ciddiye almaları gerektiğini de ortaya koyduğunu belirtiyorlar
Yazının özgünü Big Think sitesinden alınmıştır Çeviren Tarkan Tufan
