Ortadoğu da insanlık dışı bir vahşet uyguluyor İsrail Hastane bombalıyor temiz çocuklar siviller ölüyor Kanlı Sex Hikayeleri ve çok tehlikeli bir savaş sürüyor
Küresel kapitalizmin önde gelen isimleri bile çok korkulu En büyük bankalardan JP Morgan’ın CEO’su Jamie Dimon dünyanın onlarca yıldır gördüğü en tehlikeli devirlerinden birini yaşadığını Ortadoğu’daki savaşın güç ve besin piyasaları global ticaret ve jeopolitik bağlantılar üzerinde geniş kapsamlı tesirler yaratabileceğini söyledi
Savaş başladığından bu yana binden fazla temiz çocuk öldü binlercesi de yaralandı Gazze’deki çocuklar ve aileleri yiyecek su elektrik ilaç ve hastanelere erişimden yoksun durumda 300 binden fazla çocuk konutundan edildi Su bile yok Netanyahu Gazze ye su vermiyor UNICEF çocuklar kuyulardaki kirli suları kullanmak zorunda dedi
SAVAŞ SANAYİSİNİN SİLAH TÜCCARLARININ DAHA FAZLA KAZANMASI LAZIM
Niye Zira savaş sanayisinin silah tüccarlarının daha fazla kazanması lazım Batı basınında yer alan haberlere nazaran şu anda silah mühimmat vs yetiştiremiyorlar
Washington merkezli savunma ve ulusal güvenlik yüklü niyet kuruluşu Stratejik ve Milletlerarası Çalışmalar Merkezi nin CSIS web sitesinde yer alan bir yazıda ABD Ukrayna ve Tayvan’ı silahlandırırken tıpkı anda İsrail’i de silahlandırabilir mi sorusuna yanıt aranıyor
İsrail’in de ağır biçimde silaha gereksinimi olacağı vurgulanıyor detaylı olarak hangi tıp silahların üretiminde kasvet olduğu ya da olabileceği tabir ediliyor İsrail e daha fazla askeri yardım verilmesi gerektiği savunuluyor
SİLAH STOKLARI AZALDI DİYE PENTAGON YENİ İHALELER AÇSIN İSTİYORLAR
CNN’deki yoruma nazaran de silah ve mühimmat stokları konusunda önemli telaşlar var Pentagon’un ABD Savunma Bakanlığı stoklarının giderek azaldığı ve Ukrayna ile İsrail’i desteklemek için yeni üretimlerle genişletilmesi gerektiği belirtiliyor Bu aslında Pentagon’un bir an evvel yeni ihaleler açıp kanlı savaş tüccarlarının ceplerini doldurması için bir davet
Ukrayna ve İsrail’in farklı silahlara muhtaçlığı varmış Ukrayna büyük ölçüde topçu mühimmatı isterken İsrail hassas güdümlü hava mühimmatları ve Demir Kubbe isimli hava savunma sistemi talep ediyormuş
New York Times ise Hamas’ın saldırısının Ortadoğu’da yeni bir savaşı tetiklemesinden yalnızca birkaç gün sonra Amerikan silahlarının İsrail’e ulaşmaya başladığını İsrail Hamas çatışmasının Amerikan silah üreticilerinin üretimini ve kârlarını ivmelendirecek güç olduğunu vurguluyor
Gazeteye nazaran İsrail’e daha fazla silah sağlama tarafındaki baskı silah üreticilerinin Ukrayna’ya daha fazla silah sağlama ve Polonya üzere müttefiklerin savunmalarını güçlendirmelerine yardım etme talebini karşılamakta zorlandığı bir periyotta geldi Ayrıyeten Çin’den gelen tehdidin arttığı algısı nedeniyle Asya’daki müttefiklerden de milyarlarca dolarlık sipariş bekleniyor
Bu da giderek daha teknolojik ve ağır silahlara sahip bir dünyanın daha fazla savaşa sürüklenme eğiliminde olacağı demek
SİLAHLANMA HARCAMALARI 2 2 TRİLYON DOLAR İLE REKOR KIRDI
Zaten Stockholm Milletlerarası Barış Araştırma Enstitüsü’ne SIPRI nazaran geçen yıl dünya çapındaki silah işçi ve başka maliyetlere ait askeri harcamalar 2 2 trilyon dolara ulaştı ve bu Soğuk Savaş devrinden sonra dolar cinsinden enflasyondan arındırılmış en yüksek sayı
Silah üreticileri için kârlı bir periyodun başladığını Wall Street’ten de anlayabiliriz Çatışmanın başlangıcından Cuma gününe kadar olan müddette Lockheed Martin General Dynamics ve Britanya’nın BAE Systems üzere büyük silah şirketlerinin payları yüzde 10 12 arttı Northrop Grumman yüzde 16 Leopard 2 tanklarının silahlarının üreticisi Alman Rheinmetall şirketinin payları ise yüzde 17 arttı
Sadece ABD değil Rusya’nın iktisadı de giderek Ukrayna’daki savaş üzerinde yapılanıyor Rusya’da hükümet geçen ay sonunda ülkenin önümüzdeki yıl harcamalarının yaklaşık üçte birinin 109 milyar dolar ulusal savunmaya ayrılacağını belirtti Bu şu demek ülkenin ulusal gelirinin yüzde 6’sı savaşa aktarılıyor ve bu işgalden evvelkinin iki katından fazla
PEKİN DE ‘İKİ DOSTUN’ MANALI BULUŞMASI VE VERİLMEK İSTENEN MESAJ
Tarihi nitelikte bir gelişme de ABD Lideri Joe Biden’ın takviye gayeli İsrail ziyaretiyle çabucak hemen birebir saatlerde Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Pekin’e gitmesi oldu Biden hastane bombalamasının çabucak ertesinde İsrail önderi Netanyahu ile kucaklaşırken Putin dostum dediği Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile buluştu
Putin Çin’in Asya Avrupa ve Afrika’yı lojistik ve yol projeleriyle birbirine bağlamayı amaçlayan Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü’nün 10 yılında düzenlenen forum için Pekin’deydi Foruma birden fazla gelişmekte olan ülkelerden 130’un üzerinde ülkenin temsilcileri katıldı ve toplam 97 milyar dolarlık mutabakat imzalandı
Putin ve Şi Cinping bu buluşma ile global nizamı tekrar şekillendirme gayelerini bir defa daha duyurmayı amaçlıyorlardı İki başkan daha adil çok kutuplu bir dünya inşası vurgularını tekrarladılar
Putin Pekin ziyareti öncesinde Çin medyasına Şi Cinping bana dostum diyor ben de ona dostum diyorum dedi Putin çok kutuplu bir dünyanın şekillenmekte olduğunu ve Şi Cinping tarafından öne sürülen kavram ve teşebbüslerin son derece manalı ve değerli olduğuna belirtti
İki başkan Batı’ya ne kadar güçlü bir dayanışma içinde olduklarını kanıtlarken öbür yandan Çin global nüfuzunu ve bunu genişletme niyetini de ortaya koydu
Çin ile Rusya ortasındaki ticaret yılın birinci dokuz ayında yüzde 30 arttı ve 2023’teki toplam ticaretin geçen yılın rekor olan 190 milyar doları geçmesi bekleniyor Rusya’nın petrol ihracatının üçte birinden fazlası Çin’e gidiyor
ÇİN GLOBAL TESİR KAZANMAK İÇİN 1 TRİLYON DOLAR YATIRIM YAPTI
Çin başkanı Şi Cinping’in bundan 10 yıl evvel ülkenin ekonomik gücünü ve jeopolitik tartısını genişletmek için başlattığı Nesil ve Yol Teşebbüsü süratle ilerliyor Bu dev proje Çin’e global kalkınmada ABD ve Dünya Bankası’na rakip olabilecek bir rol kazandırdı
Çin o vakitten beri güç santralleri yollar havalimanları telekomünikasyon ağları ve başka altyapı projelerinin inşası için çoğunlukla gelişmekte olan ülkelere ve büyük ölçüde kredi olarak bir trilyon dolara yakın para harcadı Asya Afrika Latin Amerika ile Doğu ve Güney Avrupa’nın kimi bölgelerinde ülkeleri birbirine bağlamak için Çin’in nakit gücü ve altyapı uzmanlığı kullanıldı
Tabi Batı’dan tenkitler de var New York Times gazetesi Çin’in onlarca yoksul ülkenin karşılanamayacak seviyede borçlanmasına katkıda bulunduğunu ihaleleri kendi şirketlerine yönlendirdiğini ve birtakım durumlarda ekonomik büyümeyi teşvik etmeyen değerli ortalamanın altında projeler inşa ettiğini vurguluyor
KÜRESEL PETROL PİYASASI SİSTEMİ TEKRAR ŞEKİLLENİYOR
Özellikle son üç yılda COVID 19 salgınının başlaması Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi ve dünyanın önde gelen petrol piyasası oyuncularının jeopolitik pozisyonlarını değiştirmesiyle petrolde global tertip dramatik biçimde değişiyor Çin ve Rusya oyunda daha fazla rol sahibi oluyor Ve doğal ki bu durum yeni bir güçler istikrarıyla sonuçlanacak
Öncelikli olarak ABD ve Batı’nın petrol piyasasındaki monopolleri azalıyor Öbür yandan ABD ile Avrupa ortasındaki güç pazarı daha entegre oluyor Rusya yaptırımlar nedeniyle Avrupa’da geri çekilirken hissesini artırdığı Asya pazarında pozisyonunu güçlendiriyor ve petrol gelirleriyle iktisadını de beklentilerin aksine güçlü tutabiliyor
En büyük tüketici Çin ucuz Rusya petrolüyle ithalat kompozisyonunu değiştirdiği üzere tasarruf edebiliyor
OPEC ve Rusya’nın pazardaki gücü artarken Avrupa Irak ve ABD petrolüne kapılarını açıyor ABD nin ise stratejik petrol rezervleri inişe geçmiş durumda Bilhassa Avrupa ya yapılan petrol satışlarıyla ülkenin stratejik rezervlerindeki ham petrol oranı 1983’ten bu yana en düşük düzeye indi Bu da güç güvenliğine ait kaygıları artırıyor ABD idaresi bahar aylarında aldığı kararla rezervleri kademeli olarak artıracak
DOLAR DIŞINDA PETROL TİCARETİ ARTIYOR
Ve en kıymetlisi petrol piyasasında dolar dışında yapılan süreçler artıyor Çin ve Hindistan’ın Rusya’dan ham petrol ithalatının artması nedeniyle dolar dışı para üniteleriyle yapılan petrol ticaretinin hissesi yükselişe geçmiş durumda
Suudi Arabistan da Çin ile yuan üzerinden petrol ticaretine sıcak bakıyordu ve bu bahiste adımlar atılmıştı Son olarak Bank of China Riyad’da şube açmıştı Natürel ki Suudi Arabistan ın BRICS üyeliğine kabulü de Çin in bu bahiste elini güçlendirmek için atılan bir adımdı Tüm bu gelişmeler ABD’nin global egemenliğinin temel desteklerinden biri olan petrodolar sisteminin sarsılması demek
Tabii Rusya açısından birtakım handikaplar var Rusya petrol sevkiyatının rotasını değiştirmeyi başarsa da ülkenin müşteri tabanı ziyadesiyle kısıtlı Çin Hindistan ve Türkiye üzere birkaç ülkeye büyük ölçüde bağımlı hale geldi Türkiye ve Rusya’ya yönelik ham petrol yaptırımlarından muaf tutulan birtakım Avrupa ülkeleri dışında Rusya’nın müşterilerinin büyük bir kısmı Süveyş’in doğusunda yer alıyor
İsrail Filistin savaşıyla bölgedeki varlığını yine güçlendirmeyi amaçlayan ABD öbür yandan da Suudi Arabistan Kuveyt ve de yaptırım altındaki Rusya ve İran üzere büyük üreticileri hizaya getirmeye çalışacak
GEÇEN HAFTA KARAMSAR HAVAYLA ALTIN VE PETROL YÜKSELDİ
Ortadoğu’daki krizin giderek daha karamsarlık yaratması bölgesel savaş ihtimalinin yükselmesi nedeniyle global borsalar keskin düşüş ve yükselişli haftayı geride bıraktı Wall Street’te Dow Jones haftalık yüzde 2 3 S P 500 yüzde 3 geriledi Almanya Fransa ve İngiltere’de borsa endeksleri yüzde 2 5 düzeyinde düşüşle haftayı bitirdi
Brent petrolün varili 92 2 dolar ile yüzde 1 5 Batı Teksas petrolü de 88 5 dolara çıkarak yüzde 2 5 yükselişle haftayı tamamladı
Ortadoğu’da çatışmaların başlangıcından bu yana yüzde 8 artan altının onsu haftayı yüzde 2 6 yükselişle 1 992 dolardan kapattı Çatışmaların tırmanma eğiliminin artması nedeniyle cuma günü altının onsu 2 009 dolara kadar yükseldi
26 5 MİLYON KİŞİ TABAN FİYAT VE ALTINDA MAAŞ ALIYOR
Türkiye’ye dönelim ülkemizde 15 yaş üzeri çalışma çağında 65 milyon kişi var DİSK AR’a nazaran bunların kayıtlı çalışanı 22 milyon Kayıtlı çalışanların yüzde 40’ı minimum fiyat 8 8 milyon alıyor
Kayıt dışı çalışan sayısı da 7 milyon civarında Bunların yüzde 85’i 6 milyon taban fiyat ve altında fiyat alıyor
Yani 29 milyon çalışan var Bunun 15 milyonu taban fiyat ve altında maaş alıyor
Kamuda çalışanların sayısı 5 milyon bunun 3 5 milyonu takımlı memur En düşük memur maaşı 22 bin lira
Kendi işinde çalışan 3 milyon kişi var
16 milyon civarında da emekli var Bunun yarısından fazlası 8 8 milyon en düşük emekli maaşı 7 bin 500 lirayı alıyor
Sadece 7 bin 500 lira alanlar değil milyonlarca emekli minimum fiyatın altında maaş alıyor Emeklilerde minimum fiyatın altında maaş oranı yüzde 70’i 11 5 milyon emekli buluyor
Şunu demek istiyorum ülkemizde 26 5 milyon kişi ve ailesi taban fiyat ve altında maaş ile geçinmeye çalışıyor
ASGARİ FİYAT ALANLARIN ORANI HİÇBİR ÜLKEDE BU KADAR YÜKSEK DEĞİL
Kayıtlı çalışanların yarısı kayıtsız çalışanlarla emeklilerin büyük çoğunluğu taban fiyat ve altında aylık alıyor Minimum fiyat maaş belirlemede temel kriter oluyor
En acısı da eylül ayında Türkiye Mühendis Mimar Odaları Birliği TMMOB Boşuna mı okuduk diye bir kampanya başlatmış ve fiyatlı çalışan üyelerinin yüzde 60 ının taban fiyat seviyesinde fiyat aldığını işsizlik oranının yüzde 40 ı aştığını ve yeni mezunların iş bulma müddetlerinin 18 aya çıktığını bildirmişti
Yani tam bir sefalet toplumu olduk Kibarca buna minimum fiyat toplumu diyorlar
Çünkü hiçbir ülkede taban fiyat alanların oranı bu kadar yüksek değil Taban fiyatla çalışan oranında Avrupa Birliği yüzde 9 Bulgaristan da bile yüzde 14
EMEKLİ MAAŞLARI 8 YILDIR ERİYOR MİNİMUM FİYATIN 144 DOLAR ALTINDA
Emekli maaşlarında da büyük bir haksızlık yaşanıyor Uzun yıllar taban fiyatın üzerinde olan emekli bilhassa 2015 yılından sonra minimum fiyatın altına düştü 2013 te o yılın ortalama kuru üzerinden minimum fiyatın 70 dolar üzerinde olan en düşük emekli maaşı 2023 e gelindiğinde minimum fiyatın 144 dolar altında kaldı
Son olarak şunu söyleyelim
Cuma günkü kurdan taban fiyat 384 Euro oldu Bizi kıskanan Almanya da 1 987 Euro İspanya da 1 166 Yunanistan da 780 ve Bulgaristan da 399 Euro
Almanya’da 45 sene sigortalı çalışanların ortalama emekli maaşı 1 543 Euro Hollanda’da 969 1 426 Euro ortasında değişiyor Fransa’da en düşük emekli maaşı 1 200 ve Yunanistan da ortalama brüt emekli maaşı 789 Euro Bulgaristan da 350 Euro Bizde en düşük emekli maaşı 253 Euro
